Opcje leczenia raka pęcherza moczowego w dużej mierze zależą od stopnia zaawansowania raka.
Leczenie zwykle różni się między wczesnym stadium nieinwazyjnego raka pęcherza moczowego a bardziej zaawansowanym rakiem pęcherza naciekającym mięśnie.
Twój zespół medyczny
Wszystkie szpitale korzystają z multidyscyplinarnych zespołów do leczenia raka pęcherza. Są to zespoły specjalistów, którzy współpracują przy podejmowaniu decyzji dotyczących najlepszego sposobu kontynuowania leczenia.
Członkowie Twojego zespołu mogą obejmować:
- urolog – chirurg specjalizujący się w leczeniu schorzeń układu moczowego
- onkolog kliniczny – specjalista w zakresie chemioterapii i radioterapii
- patolog – specjalista od chorej tkanki
- radiolog – specjalista w wykrywaniu chorób za pomocą technik obrazowych
Powinieneś otrzymać dane kontaktowe pielęgniarki klinicznej, która będzie w kontakcie ze wszystkimi członkami twojego zespołu medycznego. Będą w stanie odpowiedzieć na pytania i wspierać Cię przez cały okres leczenia.
Decyzja o wyborze najlepszego leczenia może być trudna. Twój zespół medyczny wyda zalecenia, ale pamiętaj, że ostateczna decyzja należy do Ciebie.
Przed omówieniem opcji leczenia warto napisać listę pytań do zespołu.
Nieinwazyjny rak pęcherza moczowego
Jeśli zdiagnozowano u Ciebie nieinwazyjnego raka pęcherza moczowego (stadia CIS, Ta i T1), zalecany plan leczenia zależy od ryzyka nawrotu raka lub jego rozprzestrzenienia się poza wyściółkę pęcherza.
Ryzyko to jest obliczane przy użyciu szeregu czynników, w tym:
- liczba guzów obecnych w pęcherzu
- czy guzy są większe niż 3 cm (1 cal) średnicy
- czy miałeś wcześniej raka pęcherza
- stopień komórek rakowych
Te zabiegi omówiono bardziej szczegółowo poniżej.
Niskie ryzyko
Nieinwazyjny rak pęcherza niskiego ryzyka leczy się za pomocą przezcewkowej resekcji guza pęcherza (TURBT). Tę procedurę można wykonać podczas pierwszej cystoskopii, kiedy pobierane są próbki tkanek do badań (patrz diagnozowanie raka pęcherza ).
TURBT wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym . Chirurg używa instrumentu zwanego cystoskopem, aby zlokalizować widoczne guzy i odciąć je od wyściółki pęcherza. Rany są uszczelniane (kauteryzowane) za pomocą łagodnego prądu elektrycznego i możesz otrzymać cewnik, aby odprowadzić krew lub resztki z pęcherza przez kilka następnych dni.
Po zabiegu należy podać pojedynczą dawkę chemioterapii bezpośrednio do pęcherza za pomocą cewnika. Roztwór do chemioterapii jest trzymany w pęcherzu przez około godzinę, zanim zostanie usunięty.
Większość ludzi może opuścić szpital w mniej niż 48 godzin po zabiegu TURBT i jest w stanie powrócić do normalnej aktywności fizycznej w ciągu 2 tygodni.
Po 3 i 9 miesiącach należy zaproponować Ci wizyty kontrolne w celu sprawdzenia pęcherza za pomocą cystoskopii . Jeśli rak powróci po 6 miesiącach i jest niewielki, może zostać zaproponowane leczenie zwane fulguracją. Obejmuje to użycie prądu elektrycznego do zniszczenia komórek rakowych.
Średnie ryzyko
Osobom z nieinwazyjnym rakiem pęcherza o średnim ryzyku należy zaoferować co najmniej 6 dawek chemioterapii. Płyn jest umieszczany bezpośrednio w pęcherzu za pomocą cewnika i przechowywany tam przez około godzinę, zanim zostanie spuszczony.
Powinieneś mieć zaproponowane wizyty kontrolne po 3, 9 i 18 miesiącach, a następnie raz w roku. Na tych wizytach Twój pęcherz zostanie sprawdzony za pomocą cystoskopii. Jeśli rak powróci w ciągu 5 lat, zostaniesz skierowany z powrotem do specjalistycznego zespołu urologicznego.
Po zabiegu w moczu mogą pozostać pozostałości chemioterapii, co może spowodować poważne podrażnienie skóry. Pomocne jest oddawanie moczu w pozycji siedzącej i uważanie, aby nie ochlapać siebie ani deski sedesowej. Po oddaniu moczu umyj skórę wokół genitaliów mydłem i wodą.
Jeśli jesteś aktywna seksualnie, ważne jest, aby stosować antykoncepcję barierową, taką jak prezerwatywa. Dzieje się tak, ponieważ lek może być obecny w nasieniu lub wydzielinie z pochwy, co może powodować podrażnienie.
Nie powinieneś także próbować zajść w ciążę lub spłodzić dziecka podczas chemioterapii raka pęcherza, ponieważ lek ten może zwiększyć ryzyko urodzenia dziecka z wadami wrodzonymi.
Wysokie ryzyko
Osobom z wysokim ryzykiem nieinwazyjnego raka pęcherza moczowego należy zaproponować drugą operację TURBT w ciągu 6 tygodni od wstępnego badania (patrz diagnozowanie raka pęcherza ). Może być również wymagany skan CT lub skan MRI .
Twój urolog i pielęgniarka kliniczna omówią z Tobą opcje leczenia, które będą:
- kurs leczenia Bacillus Calmette-Guérin (BCG) – wariantem szczepionki BCG
- operacja usunięcia pęcherza (cystektomia)
Szczepionkę BCG podaje się do pęcherza przez cewnik i pozostawia na 2 godziny, zanim zostanie opróżniona. Większość ludzi wymaga cotygodniowych zabiegów przez okres 6 tygodni. Typowe skutki uboczne BCG obejmują:
- częsta potrzeba oddawania moczu
- ból podczas oddawania moczu
- krew w moczu (krwiomocz)
- objawy grypopodobne, takie jak zmęczenie, gorączka i ból
- infekcje dróg moczowych
Jeśli leczenie BCG nie zadziała lub skutki uboczne są zbyt silne, zostaniesz skierowany z powrotem do specjalistycznego zespołu urologicznego.
Wizyty kontrolne powinny być oferowane co 3 miesiące przez pierwsze 2 lata, następnie co 6 miesięcy przez kolejne 2 lata, a następnie raz w roku. Na tych wizytach Twój pęcherz zostanie sprawdzony za pomocą cystoskopii .
Jeśli zdecydujesz się na cystektomię, Twój chirurg będzie musiał stworzyć alternatywny sposób odprowadzania moczu z organizmu (odprowadzenie moczu). Twoja pielęgniarka kliniczna może omówić opcje zabiegu i sposób, w jaki zostanie utworzone odprowadzenie moczu.
Przeczytaj o powikłaniach operacji raka pęcherza moczowego, aby uzyskać więcej informacji na temat odprowadzania moczu i problemów seksualnych po operacji.
Po cystektomii należy zaproponować wizyty kontrolne, w tym badanie TK po 6 i 12 miesiącach oraz badania krwi raz w roku. Mężczyźni wymagają wizyty w celu sprawdzenia cewki moczowej raz w roku przez 5 lat.
Inwazyjny rak pęcherza moczowego
Zalecany plan leczenia inwazyjnego raka pęcherza moczowego zależy od tego, jak daleko rak się rozprzestrzenił. W przypadku raka pęcherza T2 i T3 leczenie ma na celu wyleczenie stanu, jeśli to możliwe, lub przynajmniej kontrolę go przez długi czas.
Twój urolog, onkolog i pielęgniarka kliniczna omówią z Tobą opcje leczenia, które będą:
- operacja usunięcia pęcherza (cystektomia)
- radioterapia z radiouczulaczem
Twój onkolog powinien również omówić możliwość poddania się chemioterapii przed którymkolwiek z tych zabiegów (terapia neoadiuwantowa), jeśli jest to dla Ciebie odpowiednie.
Radioterapia z radiouczulaczem
Radioterapia jest wykonywana za pomocą aparatu, który wysyła promieniowanie do pęcherza (radioterapia zewnętrzna). Sesje są zwykle przeprowadzane codziennie przez 5 dni w tygodniu przez 4 do 7 tygodni. Każda sesja trwa około 10 do 15 minut.
W przypadku inwazyjnego raka pęcherza moczowego, wraz z radioterapią należy również podać środek uczulający na promieniowanie. Jest to lek działający na komórki guza, wzmacniający działanie radioterapii. Ma znacznie mniejszy wpływ na normalną tkankę.
Radioterapia może nie tylko niszczyć komórki rakowe, ale także uszkadzać zdrowe komórki, co oznacza, że może powodować szereg skutków ubocznych. Obejmują one:
- biegunka
- zapalenie pęcherza (zapalenie pęcherza)
- zaciśnięcie pochwy (u kobiet), co może powodować ból
- zaburzenia erekcji (u mężczyzn)
- utrata włosów łonowych
- bezpłodność
- zmęczenie
- trudności w oddawaniu moczu
Większość z tych skutków ubocznych powinna minąć kilka tygodni po zakończeniu leczenia, chociaż istnieje niewielka szansa, że będą trwałe.
Radioterapia skierowana na miednicę zwykle oznacza, że pozostaniesz bezpłodny do końca życia. Jednak większość osób leczonych z powodu raka pęcherza jest zbyt stara, aby mieć dzieci, więc zwykle nie stanowi to problemu.
Po radioterapii raka pęcherza należy proponować wizyty kontrolne co 3 miesiące przez pierwsze 2 lata, następnie co 6 miesięcy przez kolejne 2 lata, a następnie co rok. Na tych wizytach Twój pęcherz zostanie sprawdzony za pomocą cystoskopii .
Możesz również otrzymać tomografię komputerową klatki piersiowej, brzucha i miednicy po 6 miesiącach, 1 roku i 2 latach. Badanie TK dróg moczowych może być oferowane co roku przez 5 lat.
Chirurgia czy radioterapia?
Twój zespół medyczny może zalecić określone leczenie ze względu na Twoje indywidualne okoliczności.
Na przykład osoba z małym pęcherzem lub wieloma istniejącymi objawami ze strony układu moczowego lepiej nadaje się do operacji. Ktoś, kto ma pojedynczy guz pęcherza z normalną czynnością pęcherza, lepiej nadaje się do leczenia zachowującego pęcherz.
Jednak Twój wkład jest również ważny, dlatego powinieneś omówić ze swoim zespołem medycznym, które leczenie jest dla Ciebie najlepsze.
Zarówno operacja, jak i radioterapia mają swoje wady i zalety.
Zalety radykalnej cystektomii obejmują:
- leczenie odbywa się za jednym razem
- nie będziesz potrzebować regularnych cystoskopii po leczeniu, chociaż mogą być potrzebne inne mniej inwazyjne testy
Wady radykalnej cystektomii obejmują:
- pełne wyzdrowienie może zająć do 3 miesięcy
- ryzyko ogólnych powikłań chirurgicznych, takich jak ból, infekcja i krwawienie
- ryzyko powikłań po zastosowaniu znieczulenia ogólnego
- Należy stworzyć alternatywny sposób wydalania moczu z organizmu, który może obejmować zewnętrzny worek
- wysokie ryzyko zaburzeń erekcji u mężczyzn (szacowane na około 90%) w wyniku uszkodzenia nerwów
- po operacji niektóre kobiety mogą odczuwać dyskomfort seksualny, ponieważ ich pochwa może być mniejsza
- mała szansa na śmiertelne powikłanie, takie jak zawał serca , udar lub zakrzepica żył głębokich (DVT)
Zalety radioterapii obejmują:
- nie ma potrzeby poddawania się operacji, co jest często ważne dla osób o złym stanie zdrowia
- funkcja pęcherza może nie zostać zakłócona, ponieważ pęcherz nie jest usunięty
- istnieje mniejsze prawdopodobieństwo wywołania zaburzeń erekcji (około 30%)
Wady radioterapii obejmują:
- będziesz potrzebować regularnych sesji radioterapii przez 4 do 7 tygodni
- często występują krótkotrwałe działania niepożądane, takie jak biegunka, zmęczenie i zapalenie pęcherza (zapalenie pęcherza)
- mała szansa na trwałe uszkodzenie pęcherza, co może prowadzić do problemów z oddawaniem moczu
- kobiety mogą doświadczać zwężenia pochwy, co utrudnia seks i powoduje dyskomfort
Chemoterapia
W niektórych przypadkach chemioterapia może być stosowana podczas leczenia raka pęcherza naciekającego mięśnie. Zamiast podawać leki bezpośrednio do pęcherza, podaje się je do żyły w ramieniu. Nazywa się to chemioterapią dożylną i może być stosowane:
- przed radioterapią i operacją w celu zmniejszenia rozmiaru wszelkich guzów
- w połączeniu z radioterapią przed operacją (chemioradioterapia)
- spowolnić rozprzestrzenianie się nieuleczalnego zaawansowanego raka pęcherza (chemioterapia paliatywna)
Nie ma wystarczających dowodów, aby stwierdzić, czy chemioterapia jest skutecznym leczeniem, gdy jest podawana po operacji, aby zapobiec nawrotowi raka. Zwykle jest używany tylko w ramach badania klinicznego . Więcej informacji można znaleźć w badaniach klinicznych raka pęcherza moczowego .
Chemioterapia jest zwykle podawana raz w tygodniu przez 2 tygodnie, po czym następuje tydzień przerwy. Cykl ten będzie powtarzany przez kilka miesięcy.
Gdy lek chemioterapeutyczny jest wstrzykiwany do krwi, będziesz doświadczać szerszego zakresu skutków ubocznych niż w przypadku chemioterapii bezpośrednio do pęcherza. Te działania niepożądane powinny ustąpić po zakończeniu leczenia.
Chemioterapia osłabia układ odpornościowy, czyniąc cię bardziej podatnym na infekcje. Ważne jest, aby zgłosić swojemu zespołowi medycznemu wszelkie objawy potencjalnej infekcji, takie jak wysoka temperatura, uporczywy kaszel lub zaczerwienienie skóry. Unikaj bliskiego kontaktu z ludźmi, o których wiadomo, że mają infekcję.
Inne skutki uboczne chemioterapii mogą obejmować:
- nudności
- wymioty
- wypadanie włosów
- brak apetytu
- zmęczenie
Zaawansowany lub przerzutowy rak pęcherza
Zalecany plan leczenia miejscowo zaawansowanego lub przerzutowego raka pęcherza moczowego zależy od tego, jak daleko rak się rozprzestrzenił. Twój onkolog powinien omówić z Tobą opcje leczenia, które mogą obejmować:
- chemoterapia
- immunoterapia
- zabiegi łagodzące objawy raka
Chemoterapia
Jeśli przejdziesz chemioterapię, otrzymasz kombinację leków, które pomogą złagodzić skutki uboczne leczenia. Leczenie można przerwać, jeśli chemioterapia nie pomaga lub można zaproponować drugi kurs.
Immunoterapia
Ten lek jest przeznaczony dla osób dorosłych z zaawansowanym lub przerzutowym rakiem pęcherza. Działa, pomagając układowi odpornościowemu rozpoznawać i atakować komórki rakowe.
Łagodzenie objawów raka
Możesz otrzymać propozycję leczenia mającego na celu złagodzenie objawów raka. Może to obejmować:
- radioterapia w leczeniu bolesnego oddawania moczu, krwi w moczu, częstej potrzeby oddawania moczu lub bólu w okolicy miednicy
- leczenie drenujące nerki, jeśli zostaną zablokowane i powodują ból w dole pleców
Opieka paliatywna lub wspomagająca
Jeśli Twój rak jest na zaawansowanym etapie i nie można go wyleczyć, Twój zespół medyczny powinien omówić postępy raka i dostępne metody leczenia łagodzące objawy.
Możesz zostać skierowany do zespołu opieki paliatywnej, który zapewni wsparcie i praktyczną pomoc, w tym złagodzenie bólu.
Przeczytaj więcej o opiece na koniec życia .